Yapılarında karbon(C), hidrojen ve oksijen(O) bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratlar hücrelerde iki farklı amaç için kullanılır.
Canlılar metabolik olayları için gerekli enerjiyi öncelikli olarak karbonhidratları kullanarak sağlarlar. İçerdiği enerji miktarı yağlar ve proteinlerden az olmasına rağmen, solunum olayı ile parçalanması daha kolay olduğundan hücrelerin ilk tercihi karbonhidratlar olur.
Enerji vermelerinin dışında hücrelerde yapı maddesi olarak da kullanılabilir. Örneğin deoksiriboz DNA'nın, riboz ise RNA ve ATP moleküllerininyapısına katılır. Kitin böceklerin kabuklarını, selüloz ise bitkilerin hücre duvarlarını oluşturur. Glikoz ise protein ve yağlarla birleşip glikoprotein ve glikolipit olarak hücre zarının yapısına katılır.
Karbonhidratmar monosakkarit, disakkarit ve polisakkarit olmak üzere 3 farklı grupta incelenirler.
1. Monosakkaritler:
Basit şekerler olarak da adlandırılan monosakkaritler, karbonhidratların monomerleridir. Karbon sayıları 3 ile 8 arasında değişir. Hücrelerde en fazla bulunanları beş karbonlu ve altı karbonlu olanlarıdır.
***UYARI*** Monosakkaritler monomer yapıda oldukları için sindirime uğramazlar ve hücre zarından geçebilirler.
*Beş karbonlulara örnek olarak riboz ve deoksiriboz verilebilir. Beş karbonlular yapı maddesi olarak kullanılır. Riboz RNA ve ATP'nin, deoksiriboz ise DNA'nın yapısına katılır. Bu moleküller hücrede enerji verici olarak kullanılmazlar.
*Altı karbonlulara örnek olarak glikoz, fruktoz ve galaktoz örnek verilebilir. Bu moleküllerin kapalı formülleri aynı olduğu halde açık formülleri farklıdır. Böyle moleküllere izomer denir.
En önemlisi glikozdur.
Glikoz;
*ATP üretmek için ilk tercih edilen bileşiktir.
*Beyin hücrelerinin temel enerji kaynağıdır. Kandaki glikoz miktarının azalmasından en çok beyin hücreleri etkilenir.
*Sağlıklı insanların 100 ml kanında 90-100 mg glikoz bulunur. Kandaki miktarı insülin, glukagon ve adranalin hormonlarının denetiminde belirli değerler arasında sabit tutulur.
*Ayıracı benedikt veya fehnling çözeltisidir. Bu çözeltilere kiremit rengi kırmızısı rengini verir.
***UYARI*** Vücuda alınan fruktoz ve galaktoz karaciğerde glikoza dönüşüp kana karışır.
2. Disakkaritler:
İki molekül monosakkaritin glikozit bağı ile ile birleşmesiyle oluşur. Bu sırada bir molekül su açığa çıkar.
***UYARI*** Küçük moleküllerin birleşirken su açığa çıkarması şeklinde olan tepkimelere dehidrasyon sentezi denir.
Canlılardaki en önemli disakkaritler maltoz, loktoz ve sükrozdur. Bunlardan maltoz ve sükroz bitkisel, laktoz ise hayvansal kaynaklardır.
Glikoz + glikoz ==>maltoz + H2O
Glikoz + fruktoz==>sükroz + H2O
Glikoz + galaktoz ==>laktoz + H2O
Disakkaritler büyük molekül oldukları içinhücre zarından geçemezler. Disakkaritlerin monomerlerine ayrılması, glikozit bağlarının su kullanılarak koparılması ile gerçekleşir.
***UYARI*** Büyük moleküllerin su kullanılarak monomerlerine ayrıştırılmasına hidroliz denir.
***UYARI*** Dehidrasyon olaylarında ATP harcanırken, hidroliz olaylarında ATP harcanmaz da çıkmaz da. Bu yüzden dehidrasyon sadece canlı hücrelerde gerçekleşirken, hidroliz cansız ortamlarda da gerçekleşebilir.
3-)POLİSAKKARİTLER:
Çok sayıda monosakkaritin glikozit bağı ile birleşmesiyle oluşan karbonhidratlara polisakkarit denir.
n(Monosakkarit) ==>polisakkarit + (n-1)H2O
Polisakkaritlerin temel yapı birimi glikozdur. Glikoz moleküllerinin farklı bağlanması polisakkaritlerin farklı olmasını sağlar.(farklı bağlanması derken yanlış anlamayın bağ gene glikozit bağıdır.) Polisakkaritlerde binlerce glikoz molekülü bulunur. Örneğin selüloz 10.000 glikoz molekülünün birleşmesinden oluşur.
Polisakkaritler deposal ve yapısal olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Nişasta ve glikojen deposal, selüloz ve kitin ise yapısal polisakkaritlere örnektir.
***UYARI*** Dehidrasyon reaksiyonlarında açığa çıkan su ile monomerler arasında kurulan bağ sayısı eşittir.
*Nişasta:
Glikozun bitki hücrelerindeki depo formudur. Pirinç, arpa ve mısır gibi bitkilerin tohumlarında, patates ve havuç gibi bitkilerin ise köklerinde depo edilir. Bitkiler, fotosentez ile ürettikleri glikozun fazlasını plastidlerinde(lökoplast gibi) nişasta olarak depolar. Enerji gerektiğinde nişasta moleküllerini glikoza çevirerek kullanırlar. Nişasta molekülünün ayıracı iyottur. Nişasta ve iyot mavi-mor renk oluşturur.
***UYARI*** Nişasta molekülleri büyük molekül olduklarından hücre zarından geçemez. İnsanlar besinlerle beraber aldıkları nişastayı sindirerek glikoza dönüştürür. Glikoz küçük molekül olduğundan ince bağırsakta emilerek kana karışır.
***UYARI*** İnsan hücrelerinde nişasta bulunmazzzz.
*Glikojen:
Glikozun hayvan hücrelerindeki depo formudur. Besinlerden elde edilen glikozun fazlası karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen olarak depolanır. Kandaki glikoz miktarı azaldığında karaciğerdeki glikojen glikoza dönüştürülerek kana verilir. Kas hücreleri depoladıkları glikojenleri kendi faaliyetleri için kullanırlar. Glikojen deposu canlıya uzun süre yetecek kadar değildir. Örneğin insanlarda glikojen bankası yiyecekle beslenmediği taktirde bir günde tükenir.
***UYARI*** Bakteri ve mantarlar da glikozun fazlasını glikojen olarak depolar.
*Selüloz:
Bitkilerin hücre duvarlarında bulunan yapı maddesidir. Suda çözünmez.(çözünseydi bitkiler yağmurda erirdi). Glikozları birbirine bağlayan glikozit bağları farklı olduğundan birçok hayvan selülozu sindiremez. Bu yüzden besinlerle alınan selüloz sindirilmeden vücuttan atılır.
*Kitin:
Böcek ve örümcek gibi eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunan azotlu bir polisakkarittir. Ayrıca mantarların hücre duvarlarında bulunur. Saf kitin deri gibi yumuşak olmakla birlikte, yapısına kalsiyum karbonat tuzunun katılması ile sertleşir.
Guzel bi site olmus ellerinize emeklerenize saglik
YanıtlaSilSadece bu konumu var yoksa tum konular warmi merak ediyorum ama sunu soyliyim bu siteyi es gecmeyin :)
YanıtlaSilbu siteyi çok beğendim teşekkürler :)
YanıtlaSilçok teşekkürlr harikasın kesinlikle devam et
YanıtlaSilellerine saglık
YanıtlaSilAllah bu siteyi yapanlardan razı olsun çok işime yaradı ellerinize sağlık
YanıtlaSilSınav SOrularda varmı burda
YanıtlaSillise 1 konusu mu bu acil cevap ?
YanıtlaSilEvet Lise 1
YanıtlaSilyehahahahahahhahahahaahahahahah ödevi buldum sonunda!!!
YanıtlaSilAllah bu konuda emegi gecen herkezden razi olsun cok isime yaradi
YanıtlaSilwoooohoo sexy beybiii :D
YanıtlaSilGerçekten süper :) çok güzel bir şekilde anlatılmış hepsini anladım :D Teşekkürler..
YanıtlaSilcok ii site
YanıtlaSil:D abi cok ii yaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
YanıtlaSilGüzel paylaşım
YanıtlaSilAllah bunları hazırlayan herkesden razı olsun
YanıtlaSilhidroliz sonucunda monomer oluşmaya bilir mi varsa hangi olaylar var
YanıtlaSilya susun amk
YanıtlaSilne diyon la sen hayırdır kime bu atarın
YanıtlaSilhayırdırrrrrrrrrrr tırstın mı
YanıtlaSilZaten konu anlatımı diyince cogu yerde farkli anlatim şekliyle ayni konu anlatılır bence site güzel olmuş
YanıtlaSilKatkıda bulunanların ellerine sağlık.
YanıtlaSilçok sağolun gerçekten çok işime yaradı
YanıtlaSilkesinlikle yola devam
YanıtlaSilbiraz daha açıklayıcı bir şey alaydı iyi olurdu
YanıtlaSil