ENZİMLERİN ÇALIŞMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

A-)SICAKLIK: Enzimler protein yapılı olduklarından, ortamdaki sıcaklık değişimlerinden etkilenirler. Enzimin en iyi çalışabildiği sıcaklığa optimum sıcaklık denir. Enzimler genelde 30-40 C^o arasında maksimum etkinlik gösterirler (İnsanlarda optimum sıcaklık 37 C^{o '}dir).
             Bir enzimatik tepkimenin hızı belirli bir noktaya kadar, artan sıcaklığa bağlı olarak artar. Bunun nedeni sıcaklık artışından dolayı, substratların hızlı hareket etmesi ve enzimin aktif bölgesi ile daha sık çarpışmasıdır. Ancak belirli bir sıcaklığın üzerine çıkıldığında enzimler denatüre olduğundan (aktif bölgenin şekli bozulur), enzimatik tepkimenin hızı aniden düşer. Yüksek sıcaklıkta (55-60 C^o) enzimlerin yapısı bozulduğundan, sıcaklık normale dönse de enzimler çalışamaz.
             Optimumdan düşük sıcaklıklarda enzimlerin etkinliği azalır, fakat yapısı bozulmaz. Bu durumda sıcaklığın belirli bir dereceye kadar arttırılması enzimatik tepkimenin hızını da artırır.

B-) pH DERECESİ:  Her enzimin optimum bir pH'ı vardır. Bir çok enzimin optimal pH değeri 7 civarındadır. Bazı enzimler asidik, bazıları ise bazik ortamda optimal aktive gösterebilirler. Örneğin midede protein sindiriminde görev alan pepsin enzimi pH=2'de yani asidik ortamda iyi çalışır. İnce bağırsakta protein sindiriminde görev alan tripsin enzimi ise pH=8,5'ta yani bazik ortamda iyi çalışır.
***UYARI*** Ortamın pH'ındaki ani değişimler enzimlerin denatürasyonuna neden olabilir.

C-) ENZİM YOĞUNLUĞU:  Sıcaklık ve pH değerleri optimum olduğu ortamda yeterli substrat varsa enzim yoğunluğu arttıkça tepkime hızı da artar.

***UYARI*** Ortamdaki substrat miktarı sınırlı ise enzim yoğunluğu artsa bile reaksiyon bir süre devam eder daha sonra durur. Bunun nedeni ortamda substratın kalmamasıdır.






D-) SUBSTRAT YOĞUNLUĞU:  Enzim miktarının sabit tutulduğu bir ortamda substrat yoğunluğu arttıkça reaksiyon hızı maksimum değere ulaştıktan sonra sabit kalır. Bunun nedeni enzimlerin substrata doymasıdır.










E-) SUBSTRAT YÜZEYİ: Enzimler substratı dış yüzeylerinden başlayarak etkiler. Bu sebeple substratın yüzey alanı arttıkça etkinliğide artar ve tepkime hızlanır. Ağızda uzun süre çiğnenen besinlerin sindiriminin daha kısa sürede tamamlanması bu yüzdendir.







F-) SU: Enzimlerin etkinlik gösterebilmeleri için ortamda belirli oranda suyun bulunması gerekir. Genellikle su yoğunluğunun %15'in altında olduğu ortamlarda enzimler görev yapamaz.
***UYARI*** Annelerimizin besinleri kurutarak saklaması ve reçellerin uzun süre bozulmadan kalabilmeleri su yoğunluğu ile ilgilidir. Bu yöntemle su yoğunluğu %15 in altına düştüğünden mikroorganizmaların çürümeye neden olan enzimleri iş göremez. Böylece besinler uzun süre bozulmadan saklanabilir.

G-) KİMYASAL MADDELERİN ETKİSİ: Enzimlerin etkinliğini artıran maddelere aktivatör adı verilir. Aktivatör kimyasal bir madde ya da başka bir enzim olabilir. Kalsiyum ve magnezyum gibi bazı iyonlar aktivatör maddelere örnektir.
            Enzim etkinliğini azaltan ya da durduran maddelere inhibitör denir. Siyanür, kurşun ve civa gibi ağır metal iyonları inhibitör maddelerdir. İnhibitör maddeler ikiye ayrılır. Kompetitif inhibitörler doğrudan enzimin aktif bölgesine bağlanarak enzim ve substratın birleşmesini engeller. Kompetitif olmayan inhibitörler enzimin başka bir bölgesine bağlanıp aktif bölgenin şeklinin değişmesine neden olarak enzimlerin substrata bağlanmasını engeller.