PROTEİNLER

                 Canlıların yapısına en fazla katılan organik moleküldür. Yapılarında karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) atomları bulunur. Bazı proteinlerde kükürt (S) ve fosfor (P) atomlarıda bulunabilir. Proteinler hücrenin yapı ve metabolik faaliyetlerinde görev aldığı gibi zorunlu durumlarda enerji verici olarak da kullanılabilir.
                Proteinlerin temel yapı birimi amino asitlerdir. Bir amino asitin yapısında amino grubu(NH2), karboksil grubu(COOH) ve radikal grup(R) bulunur. Radikal grubun farklı olması amino asitlerde çeşitliliğe neden olur. Canlılarda bulunan 20 çeşit amino asitin radikal grupları birbirinden farklıdır.
               Amino asitler, kuvvetli bazlar karşısında asit, kuvvetli asitler karşısında baz gibi davranırlar. Bu yüzden amfoter özellik gösterirler. Amino asitlerin bu özellikleri sayesinde hücrelerdeki pH belirli sınırlar içinde tutulup homeostasinin(iç denge) devamını sağlar.
               Amino asitler arasında peptit bağları kurularak proteinler sentezlenir. Peptit bağları bir amino asitin amino grubu ile diğer amino asitin karboksil grubu arasında su çıkışıyla oluşur.(dehidrasyon sentezi)
               İki amino asitin birleşmesi ile dipeptit, üç amino asitin birleşmesi ile tripeptit, çok sayıda amino asitin birleşmesi ile polipeptit molekülü sentezlenir.

***UYARI***  Tüm canlılarda 20 çeşit amino asit bulunmasına rağmen canlılarda bulunan proteinler çeşitlilik gösterirler. Bunun nedeni yapısına katılan amino asit sayısı, dizilişi ve çeşidinin farklı olmasıdır.

          Protein sentezi DNA'nın kontrolünde ribozom adı veriler organelde gerçekleşir. Bu yüzden her canlının protein yapısı kendine özgüdür.Yakın akrabaların genetik yapıları benzer olduğundan, protein benzerlikleri de fazladır. Bundan dolayı akrabalar arasında yapılan doku ve organ nakillerinde başarı şansı fazladır.
           Her proteinin amino asit dizilişi kendine özgüdür. Bazen bir amino asitin sıralamadaki yerinin değişmesi proteinin yapısının değişmesine neden olur.Örneğin kırmızı kan hücrelerimizde bulunan hemoglobin proteinindeki altıncı amino asit olan glutamik asit yerine kalıtsal bir bozukluk sonucu valin amino asidi gelirse kırmızı kan hücreleninin şekli değişir ve orak hücreli anemi hastalığı oluşur.

          Bitkiler protein sentezi için gerekli olan 20 çeşit amino asitide kendileri sentezleyebilir. Ancak insanlar ve diğer canlılar ihtiyaç duydukları amino asitlerden bazılarını kendi üretirken, bazılarını besinlerle beraber hazır olarak almak zorundadırlar. İnsanlarda üretilmeyip, besin yoluyla alınması zorunlu olan amino asitlere temel(esansiyel) amino asitler denir.

***UYARI***  İnsanlarda on iki çeşit amino asit vücutta sentezlenebili. Geriye kalan sekiz çeşit amino asit temel amino asittir.
           
               Sıcaklık, pH, tuz derişimi ve basınç gibi etkenler proteinin yapısını bozar. Bu olaya denatürasyon denir. Denatüre alon proteinlerde lifleri bir arada tutan bağlar kopar ve lifler çözülür. Yumurtanın pişirilmesi denatürasyona örnek olarak verilebilir. Çevresel değişimler fazla ise protein eski yapısına dönemez. Fakat çevresel değişimler az ise protein eski şeklini geri alabilir. Bu olaya renatürasyon denir.
              Sıcaklık artması gibi etiler proteinin kendine özgü şeklini bozar. Bu konumdaki proteinler iş göremez. Eğer protein çözünmüş olarak kalırsa, ortamınfiziksel ve kimyasal koşulları normale döndüğünde, renatüre olabilir.

        Enzimlerin yüksek sıcaklıkta çalışamamasının nedeni protein yapılı olmasıdır. Yüksek sıcaklıkta denatüre olarak işlevini kaybeder.

Bu konuda burada bitmiştir yardımcı olduysam ne mutlu bana.